سید محمد بادکوبه ای
آیت الله سید محمد بادکوبه ای (۱۳۸۹-۱۲۸۵ ق)، عالم ربانی و مجاهد شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان سید حسین بادکوبه‌ای بود. وی در طول سالیان دراز، خدمات شایانی به جهان اسلام نمود. آیت الله بادکوبه‌ای از آغاز نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۲ شمسی در ردیف روحانیون مبارز قرار گرفت و همچنین از فلسطین در مقابل تجاوز اسرائیل حمایت کرد.
| نام کامل | سید محمد بادکوبه‌ای |
| زادروز | ۱۲۸۵ قمری |
| زادگاه | باکو، آذربایجان |
| وفات | ۱۳۸۹ قمری |
| مدفن | تبریز |
| اساتید |
سید حسین بادکوبه‌ای، ملا فتح الله اصفهانی، سید ابوالحسن اصفهانی،... |
| شاگردان |
سید مهدی دروازه‌ای، میرزا عمران علیزاده، حاجی میرزا علی اکبر برازنده،... |
| آثار |
حاشیه بر «عروة‌الوثقی»، حاشیه بر «شرح تجرید»،... |
تحصیلات و استادان
سید محمد بادکوبه ای فرزند آقا میرجبار، متولد سال ۱۲۸۵ هـ.ق در باکوی آذربایجان بود. وی در سنین کودکی قدم به مکتب خانه گذاشت و دروس مقدماتی را از اساتید محلی فراگرفت. پس از آن برای تکمیل تحصیلات، از طریق عشق‌آباد راهی مشهد مقدس گردید و ادبیات فارسی و عربی، فقه و اصول را در جوار مرقد مطهر حضرت ثامن الحجج علیه السلام آموخت و آن گاه با قدم هایی استوار و اراده ای پولادین عازم حوزه علمیه اصفهان شد. منطق، فلسفه و کلام را در مدت کوتاهی از استادان بزرگ حوزه اصفهان فراگرفت و به مقام استادی رسید.
سید محمد پس از تحصیل در اصفهان، راهی عتبات عالیات عراق گردید و سال های متمادی از محضر استادان بزرگ حوزه کهن نجف، علوم معقول و منقول را فراگرفت.
استادان بزرگوار ایشان عبارتند از:
- سید حسین بادکوبه‌ای (۱۲۹۳ـ۱۳۵۸ هـ.ق)
- ملا فتح الله اصفهانی (۱۲۶۶ـ۱۳۳۹ هـ.ق)
- سید ابوالحسن اصفهانی (۱۲۸۴ـ۱۳۶۵ هـ.ق)
- محمدکاظم آخوند خراسانی (۱۳۲۹-۱۲۵۵ هـ.ق)
- سید محمدکاظم یزدی طباطبایی (۱۲۴۸ـ۱۳۳۷ هـ.ق)
فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی
آیت الله بادکوبه‌ای پس از تحصیل و رسیدن به مدارج عالی علمی به شهر بادکوبه بازگشت. بازگشت ایشان به بادکوبه همزمان بود با حکومت تزاری روسیه بر سرزمین آذربایجان. حکومت تزار در نتیجه جنگ های تجاوزکارانه و تحمیل معاهده‌های گلستان و ترکمن چای بر ایران، شهرهای دربند، باکو، شیروان، شکی، گنجه، لنکران، نخجوان و بخش جنوبی تالش را از این کشور جدا و به سرزمین های خود ملحق نمود. آیت الله بادکوبه‌ای با وجود سخت‌گیری‌ها و آزار و اذیت های موجود، به تبلیغ احکام الهی و ترویج شریعت نبوی پرداخت.
تأسیس حوزه علمیه:
این مجاهد نستوه، با وجود فشار و سخت‌گیری‌های ضددینی بلشویکها، شروع به تأسیس حوزه علمیه نمود و شاگردان مستعدی پرورش داد. علامه امینی در مورد ایشان می گوید: «از خدمات علامه سید محمد (بادکوبه‌ای) یکی تأسیس دانشسرای دینی بود که تعداد زیادی دانشجو داشت و خود در آن تدریس می کرد و علی رغم حمله ضددینی بلشویکها رونق روزافزون یافت».
تبعید به سیبری:
در سال (۱۹۳۶ م) جمهوری آذربایجان به اتحاد جماهیر شوروی پیوست. در خلال این سال ها آزار و اذیت مسلمانان افزایش یافت و بسیاری از مساجد، اماکن مذهبی و مدارس علمیه تخریب گردید. حکومت وقت بسیاری از مخالفین دولت و مبارزین را یا کشت و یا تبعید کرد. فقیه مبارز آیت الله بادکوبه‌ای در نتیجه ترویج تعالیم الهی و نشر معارف اسلامی و افشای ماهیت رژیم کمونیستی به مدت پانزده سال با اعمال شاقه به سیبری غربی تبعید شد و با سپری نمودن ایام تبعید به بادکوبه بازگشت و فعالیت‌های خود را از سر گرفت.
اتهام:
با گسترش فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی آیت الله بادکوبه‌ای، مخالفان نتوانستند بار دیگر وجود وی را نادیده بگیرند و این بار به اتهام همکاری با حزب مساوات به مدت نه ماه در زیر زمین مخوف سازمان اطلاعات شوروی زندانی شد؛ اما پس از مدتی تبرئه و آزاد شد.
هجرت به اردبیل:
بعد از آزادی از زندان دوستان وی وسایل سفر ایشان و خانواده‌اش را به اردبیل فراهم نمودند. ایشان همزمان با حکومت رضاخان وارد اردبیل گردید و فعالیت‌های خویش را آغاز نمود. معظم له در مدت اقامت دو ساله در اردبیل در خانه خویش شروع به تدریس و تربیت طلاب کرد. وی در یکی از مساجد معروف اردبیل به نام مسجد «سرچشمه» به اقامه نماز جماعت می پرداخت.
تبعید به تبریز:
در پی اجرای سیاست‌های غربی رضاشاه، حضرت آیت الله بادکوبه‌ای به مخالفت و اعتراض برخاسته و در نتیجه به تبریز تبعید می‌گردد و به اجبار در مدرسه طالبیه اقامت می‌گزیند. اقامت اجباری وی در مدرسه طالبیه با وساطت برخی از دوستان، از جمله آقای احمد وهاب‌زاده و آقای سطوه السلطنه پایان و ایشان در منزل خویش در تبریز سکنی می گزیند.
همگام با امام خمینی:
مجاهد عالی قدر حضرت آیت الله بادکوبه‌ای از آغاز نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۲ ش در ردیف روحانیون مبارز قرار گرفته و حمایت و پشتیبانی خویش را از حرکت‌های انقلابی حضرت امام اعلام داشت. این عالم بزرگ با سخنرانی های شیرین و جذاب خود در آگاهی مردم تبریز نقش اساسی داشت.
مبارزه با انجمن‌های ایالتی و ولایتی:
با تصویب انجمن‌های ایالتی و ولایتی و تبدیل قسم به قرآن به قسم به کتاب آسمانی و دخالت زنان در انتخابات و حذف قید اسلام، حضرت آیت الله بادکوبه‌ای در کنار جامعه روحانیت آذربایجان در تاریخ (۱۲/۸/۱۳۴۱) با ارسال تلگرافی به آیت الله حاج سید محمد بهبهانی خواستار لغو این تصویب‌نامه شدند.
دشمنی با اسرائیل:
پس از جنگ شش روزه بین اعراب و اسرائیل در خرداد ماه سال ۱۳۴۶، حضرت آیت الله بادکوبه‌ای تلاش و فعالیت خویش را علیه اسرائیل آغاز نمود. در این زمینه از سوی علمای قم اعلامیه‌ای در جهت حمایت از اعراب و لزوم جمع آوری کمک های مادی برای آسیب دیدگان و آوارگان فلسطینی صادر شد. فقیه مبارز حضرت آیت الله بادکوبه‌ای همراه آیات عظام سید ابوالفضل خسروشاهی، سید مرتضی مستنبط غروی، سید کاظم موسوی شبستری و شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی، با صدور اعلامیه‌ای در تبریز، برای کمک به آوارگان مسلمان فلسطینی مساعدت و یاری خواستند. متن اعلامیه چنین است: بسم الله الرحمن الرحیم. برادران ایمانی، به منظور کمک به برادران مسلمان آسیب دیده، بازماندگان مقتولین در راه دفاع از حریم مقدس اسلام که از طرف حضرات آیات عظام و مراجع تقلید که اعلام فرموده‌اند، امید است اهالی محترم آذربایجان از مساعدت دریغ نفرموده، از کمک به برادران اسلامی به حساب شماره یک بانک صادرات شعبه قم از تأدیه وجه خودداری نفرمایند که عنده‌الله مأجور خواهند شد.
نماز و منبر:
معظم له در کنار کارهای سیاسی، علمی و اجتماعی، صبح و شام در مسجد «ویجویه» (ورجی)، و ظهرها در مسجد بازار کفاشان نماز جماعت اقامه می کرد. روزهای جمعه منبر می رفت و قرآن را در دست گشوده و از روی آن می خواند و تفسیر و موعظه می‌کرد. خود می‌گریست و دیگران را می‌گریاند.
یادگارها
آن فقیه بزرگ علاوه بر تربیت شاگردانی چون: آیت الله سید مهدی دروازه‌ای و استاد میرزا عمران علیزاده و حاجی میرزا علی اکبر برازنده، آثار گرانبهایی نیز به جای مانده است که از جمله آن ها می توان به حاشیه بر «عروة‌الوثقی» و حاشیه بر «شرح تجرید» علامه حلی اشاره کرد که هنوز به چاپ نرسیده‌اند.
آیت الله بادکوبه‌ای کتابخانه بزرگی داشت که حاوی کتاب‌های نفیس چاپ و خطی بود. بنابر وصیت آن فقیه بزرگوار، همه کتاب‌هایش به کتابخانه آیت الله مرعشی در قم انتقال یافت و هم اکنون در آن گنجینه بزرگ نگه‌داری می شود.
وفات
سرانجام این عالم ربانی و مجاهد نامدار پس از سال ها خدمت به اسلام و مسلمین و تحمل رنج‌ها، شکنجه‌ها و سختی‌ها، روز سه شنبه، هفتم جمادی الثانی ۱۳۸۹ هـ.ق (برابر با تیرماه ۱۳۴۸ ش) جان به جان آفرین تسلیم نمود. پیکر پاک این فقیه اهل بیت (علیهم السلام) پس از تشییع باشکوه توسط ده ها هزار نفر، در وادی رحمت شهرستان تبریز به خاک سپرده شد. رحمت و رضوان الهی بر او باد.
پانویس
- ↑ باکو یکی از مهمترین مراکز شیعه نشین جمهوری آذربایجان بوده و هم اینک پایتخت آن کشور است. نام این شهر به صورت های باکو، بادکوبه، باکوبه و... تلفظ می گردد.
- ↑ زندگی‌نامه دست نوشت داماد آیت الله بادکوبه‌ای.
- ↑ زندگی‌نامه دست نوشت داماد آیت الله بادکوبه‌ای.
- ↑ همان.
- ↑ شهیدان راه فضیلت، علامه امینی، ص ۵۴۵.
- ↑ سیبری دشتی است پهناور که تمام شمال آسیا را فراگرفته و از کوه‌های اورال (مرز طبیعی میان اروپا و آسیا) تا اقیانوس کبیر (آرام) کشیده شده و از شمال به اقیانوس منجمد شمالی محدود است. سیبری از لحاظ سیاسی به چهار بخش تقسیم می شود که سیبری غربی یکی از آن بخش ها است و پایتخت آن نیز نوو سیبرسک است. (لغت نامه دهخدا، ج ۸، ص ۱۲۲۳۴).
- ↑ این حزب به نام «ینی مساوات» مساوات نوین از مؤتلفان جبهه خلق است. محمد امین رسول زاده در سال (۱۹۱۸ م) جمهوری آذربایجان را تأسیس نمود و پایه حزب مساوات را در سال (۱۹۱۱ م) بنا نهاد. (جمهوری آذربایجان، بهناز اسدی کیا، ص ۱۱۰ـ۱۱۱).
- ↑ زندگی‌نامه دست نوشت داماد آیت الله بادکوبه‌ای.
- ↑ مصاحبه با آیت الله مفتی الشیعه.
- ↑ زندگی‌نامه دست نوشت داماد آیت الله بادکوبه‌ای.
- ↑ همان.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص ۱۰۳ و ۱۰۷.
- ↑ جلوه محراب، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ص ۲۱۴.
- ↑ هم اکنون هر دو مسجد به نام ایشان معروف است.
- ↑ زندگی‌نامه دست نوشت داماد آیت الله بادکوبه‌ای؛ خاطرات فقیه اخلاقی آیت الله احمدی میانجی، ص ۱۳۳.
- ↑ نامداران تاریخ، میرزا عمران علیزاده، ج۲، ص۳۴۱.
- ↑ همان، ج ۲، ص ۲۸۳.
- ↑ همان.
- ↑ زندگی‌نامه دست نوشت داماد آیت الله بادکوبه‌ای.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
منابع
- تلخیص از مجموعه گلشن ابرار، جلد ۵، زندگی نامه "سید محمد بادکوبه ای" از محمد الوانساز خویی.